Tại sao bạn lại tin vào giá trị của… một tờ giấy?
Như thường lệ, để bắt đầu mỗi tập podcast, mình sẽ đặt ra một câu hỏi. Và hôm nay, câu hỏi là:
Tại sao bạn lại tin vào giá trị của tiền giấy?
Hãy thử dừng lại một chút và nghĩ về điều này.
Tiền giấy – về bản chất – chỉ là một mảnh giấy, một tấm polymer, hay bất kỳ vật liệu nào đó với vài ký hiệu được in lên. Nó không phải là vàng, không phải kim cương, và cũng chẳng phải một thứ gì có giá trị nội tại.
Vậy điều gì khiến bạn sẵn sàng làm việc cả tháng trời chỉ để đổi lấy… những mảnh giấy đó?
Câu trả lời đơn giản là: niềm tin.
Bạn tin rằng tờ tiền bạn cầm trong tay có thể dùng để mua rau ngoài chợ, thanh toán hóa đơn, hay đổi lấy một ly cà phê.
Người bán thịt, người bán cá cũng chấp nhận tờ tiền đó vì họ cũng tin rằng nó có thể dùng để mua thứ khác.
Chính phủ, ngân hàng trung ương in ra tiền với niềm tin rằng cả xã hội sẽ chấp nhận và sử dụng nó. Và nếu ai không tin, thì họ sẽ bị buộc phải tin.
Vì luật pháp yêu cầu bạn nộp thuế bằng tiền quốc gia. Vì mọi hoạt động kinh tế chính thức – từ mua bán, lương bổng, đến giao dịch ngân hàng – đều phải dùng tiền pháp định.
Thế nhưng, đằng sau tất cả những “niềm tin” ấy, không có một tài sản nào thực sự bảo chứng cho đồng tiền cả.
Bạn có thể nghĩ: “Chính phủ đảm bảo đó chứ!”
Nhưng sự thật là, tài sản bảo chứng đã biến mất từ năm 1971 – khi Tổng thống Richard Nixon chính thức bỏ chế độ bản vị vàng gắn với đồng đô la Mỹ.
Từ đó, giá trị tiền giấy không còn dựa trên vàng, mà dựa vào lời hứa, vào luật pháp, và vào sức mạnh của hệ thống chính trị.
Chúng ta đang chơi một trò chơi mà luật lệ được dựng lên bởi những người kiểm soát súng đạn, quyền lực, và pháp luật.
Tiền – như ta đang dùng – là một trò ảo thuật quy mô toàn cầu, được duy trì bởi:
-
Luật pháp ép buộc
-
Hệ thống tài chính bao trùm
-
Tâm lý bầy đàn, sợ bị loại khỏi vòng quay
Bạn không thể dùng Bitcoin để mua đất – vì luật không công nhận.
Bạn không thể nộp thuế bằng vàng – vì nhà nước không chấp nhận.
Bạn không thể tự in tiền – vì sẽ bị truy tố hình sự.
Tức là nếu bạn muốn sống hợp pháp, giao dịch bình thường, tồn tại trong xã hội – thì bạn phải dùng tiền của chính phủ.
Ngân hàng chỉ vận hành bằng tiền pháp định.
Toàn bộ tín dụng, tiết kiệm, thanh toán, thương mại – đều được thiết kế xoay quanh nó.
Dù bạn có vàng, có crypto – thì nếu muốn đưa chúng vào hệ thống kinh tế, bạn vẫn phải quy đổi qua tiền pháp định.
Và như thế, bạn bị ràng buộc.
Không chỉ bởi niềm tin, mà bởi hệ thống ép buộc đã dựng lên xung quanh đồng tiền.
Một mạng lưới phức tạp giữa nhà nước, ngân hàng, luật pháp và cả quân đội – tất cả cùng bảo vệ giá trị của thứ mà chúng ta vẫn gọi là tiền.
Tóm lại, giá trị của tiền giấy không nằm ở bản thân nó, mà nằm ở:
-
Niềm tin xã hội
-
Sức mạnh thể chế
-
Và nỗi sợ bị gạt ra ngoài cuộc chơi
Chào mừng đến với Doanh Nhân Thành Công – nơi bạn nhìn thấy những sự thật mà xã hội không muốn bạn biết.
Bạn có bao giờ thử sống một ngày mà không dùng tiền pháp định chưa?
Mình cá là… bạn sẽ chẳng thể làm được gì cả.
Không mua nổi một ổ bánh mì, không thanh toán tiền điện, không lên được xe buýt, không nộp nổi học phí cho con, không trả tiền thuê nhà, không đặt được phòng khách sạn, cũng chẳng thể lên máy bay.
Bạn thậm chí không sống nổi trong xã hội này nếu không sử dụng loại tiền mà nhà nước quy định.
Cứ cho là bạn có vàng, có crypto, có tài sản số… Nhưng cuối cùng, bạn vẫn phải quy đổi chúng ra tiền pháp định thì mới có thể giao dịch.
Và cái hay – hay đúng hơn là cái tinh vi – nằm ở chỗ: không ai ép bạn dùng tiền cả.
Nhưng nếu bạn không dùng, bạn sẽ bị loại khỏi cuộc chơi.
Đây không còn là niềm tin cá nhân, mà đã trở thành điều kiện sinh tồn trong xã hội hiện đại.
Tiền không chỉ là phương tiện trao đổi – nó là một cơ chế kiểm soát, được lập trình và duy trì bởi thói quen, luật pháp và sự tiện lợi.
Hãy nhìn lại: Tại sao tiền pháp định lại quan trọng đến thế?
Vì nó là công cụ duy nhất để duy trì sự ổn định cho một quốc gia, một nền kinh tế.
Nếu ai cũng tự do dùng bất cứ thứ gì để trao đổi – hôm nay là vàng, mai là crypto, mốt là cà phê – thì nền tảng gắn kết của xã hội sẽ tan rã.
Bạn nhận lương bằng USD, nhưng siêu thị không thích Mỹ, từ chối USD.
Bạn có Bitcoin, nhưng ra chợ mua rau, bà bán rau chẳng biết nó là cái gì.
Vậy là bạn… đói.
Ở cấp độ quốc gia, nếu không có một hệ thống tiền tệ độc lập, quốc gia đó sẽ bị thao túng bởi nước khác.
Bạn làm lụng cả tháng, được trả công bằng một loại tiền do một thế lực cách nửa vòng trái đất phát hành – hôm nay họ nói nó có giá bằng một cân thịt, mai họ bảo chỉ bằng nửa cân…
Bạn biết làm gì ngoài việc cam chịu?
Chính vì vậy, mỗi quốc gia phải có hệ thống tiền tệ riêng. Đó là điều kiện tối thiểu để duy trì chủ quyền kinh tế.
Dĩ nhiên, nói là độc lập thì cũng chỉ là về lý thuyết. Thực tế, cả thế giới vẫn đang phụ thuộc vào gông cùm của đồng USD.
Giờ thì hãy nói thẳng một chuyện: Tiền không phải là tài sản.
Tiền là… nợ.
Tài sản là nhà cửa, là xe cộ, là đất đai, là sức lao động của bạn.
Còn tiền? Là tờ giấy xác nhận bạn đang cầm trên tay… khoản nợ của ai đó.
Mỗi đồng tiền sinh ra là từ nợ.
Ngân hàng trung ương bơm tiền bằng cách cho vay – cho cá nhân, doanh nghiệp, hay chính phủ vay.
Tiền được tạo ra từ… những con số trên máy tính.
Khi bạn cầm tiền, nghĩa là bạn đang nắm giữ nợ của người khác.
Và tiền chỉ có giá trị khi người kia còn khả năng trả nợ.
Hệ thống chỉ vận hành được khi:
-
Có người đi vay
-
Có người đi làm
-
Có người tiêu tiền
Vì nếu không, vòng quay sẽ dừng lại, và hệ thống… sẽ sụp đổ.
Từ thời có nhà nước đến nay, xã hội luôn phân tầng, phân vai – không chỉ theo địa vị hay tài sản, mà còn theo vai trò trong hệ thống tiền tệ.
Người tạo tiền – kẻ nắm quyền.
Người tiêu tiền – kẻ bị kiểm soát.
Và bạn – người đang nghe video này – có thể là cả hai cùng lúc.
Nhưng nếu bạn không hiểu rõ bản chất của đồng tiền, bạn sẽ mãi mãi bị dẫn dắt bởi một hệ thống mà bạn chẳng bao giờ thực sự kiểm soát.
Tiền – tưởng là phần thưởng, hóa ra lại là một sợi xích.
Chúng ta đang sống trong một xã hội được chia làm hai tầng lớp:
-
Một bên là những người sở hữu tài sản – đất đai, nhà cửa, nhà máy, công cụ sản xuất, cổ phiếu, vàng, crypto…
-
Một bên còn lại – là phần lớn chúng ta – không có gì ngoài sức lao động và thời gian.
Tầng lớp sở hữu tài sản – họ không cần bán sức mình từng ngày để sống.
Tài sản của họ sinh ra dòng tiền.
Tiền lại đổ ngược về tài sản.
Và vì thế, nơi chứa tiền – lại càng chứa nhiều tiền hơn.
Còn tầng lớp không có tài sản thì sao?
Chúng ta buộc phải bán thời gian và sức lao động để kiếm tiền mỗi ngày.
Thế nhưng tiền mà chúng ta kiếm được, thật ra là một phần trong cấu trúc nợ của hệ thống tiền tệ.
Tiền được tạo ra từ nợ. Nó không dừng lại – mà tiếp tục sinh sôi dưới dạng nợ mới.
Nợ đó, sau một vòng qua sản xuất và tiêu dùng, lại đổ vào các tài sản – nơi có thể “giữ” tiền một cách an toàn và có lãi.
Hiểu đơn giản như thế này:
-
Ban đầu, tiền được bơm ra để phục vụ sản xuất, kinh doanh – cho những người sở hữu công cụ lao động: nhà máy, công ty, tập đoàn…
-
Sau đó, tiền quay một vòng qua thị trường, qua túi người lao động, rồi quay ngược trở lại các tài sản: nhà đất, chứng khoán, vàng, crypto…
Tiền không ở lại với người lao động.
Giá nhà tăng, giá đất tăng, giá mọi thứ tăng – còn đồng lương thì đứng yên.
Lạm phát ăn mòn từng chút giá trị của sức lao động.
Đó là cơ chế vận hành mặc định của hệ thống.
Bạn đi làm hàng ngày – tưởng là kiếm sống.
Nhưng thực ra, bạn đang trả nợ cho một hệ thống tài chính mà bạn không hiểu.
Và điều đáng sợ nhất là:
Hệ thống này tạo ra nợ liên tục.
Nợ chồng nợ, vòng quay cứ thế xoay.
Bạn trả mãi, trả mãi… mà không biết khi nào mới hết.
Karl Marx đã nhận ra điều này từ rất sớm.
Ông không chỉ nói về “đấu tranh giai cấp” – mà sâu xa hơn, là mong muốn chấm dứt sự bóc lột bằng một hệ thống tài chính sản sinh nợ bất tận.
Chủ nghĩa xã hội – ở mức căn bản – là khát vọng chia đều công cụ sản xuất, chia đều cơ hội tạo ra của cải.
Không còn chuyện chỉ một nhóm người nắm tài sản, còn phần đông chỉ bán sức lao động để sinh tồn.
Rất nhiều người ngày nay chê bai chủ nghĩa xã hội, gọi nó là viển vông, là không tưởng.
Nhưng họ chưa từng hiểu được cái gốc:
Chủ nghĩa xã hội ra đời để phản kháng lại một hệ thống nơi tiền – được tạo ra để ghi nợ vĩnh viễn cho người lao động.
Dĩ nhiên, chưa có quốc gia nào xây dựng thành công một mô hình xã hội chủ nghĩa hoàn hảo.
Mỗi nỗ lực đều có lỗ hổng, có thất bại.
Mình không đủ tư cách kết luận điều đó – và sẽ dành hẳn một tập podcast khác để nói riêng về nó.
Còn hôm nay – hãy quay lại với câu chuyện chính:
Bản chất của tiền.
Tiền không phải là tài sản.
Tiền là công cụ ghi nợ.
Nó được bơm ra từ các khoản vay, và tồn tại nhờ vòng quay nợ đó không bao giờ dừng lại.
Chỉ có tài sản mới là thực.
Còn tiền – là một dạng ảo ảnh mà bạn tưởng như đang sở hữu.
Tầng lớp trung lưu – những người tưởng là thành công – thực ra là người gánh nặng nhiều nhất.
Họ kiếm được nhiều tiền hơn người lao động phổ thông, nhưng cũng gánh nhiều khoản vay hơn: nhà, xe, con cái du học, bảo hiểm, đầu tư…
Họ giữ tài sản tạm thời cho hệ thống, cho đến khi các khoản nợ siết chặt trở lại.
Chúng ta tưởng rằng mình sống trong một xã hội tự do.
Nhưng thật ra – đang bị lập trình để tiếp tục làm việc, tiêu tiền, trả nợ…
Cứ thế, cả đời xoay vòng trong một guồng máy mà chính chúng ta cũng không thể thoát ra.
Tiền là phần thưởng? Không. Tiền là sợi xích.
Hiểu được điều đó, bạn mới thật sự bắt đầu nhìn thấy bản chất thật của xã hội mình đang sống.
Tầng lớp trung lưu – tưởng là tự do, hóa ra là mắc kẹt.
Bạn nhìn thấy họ ở khắp nơi:
Những chuyên gia, nhân viên văn phòng cao cấp, chủ doanh nghiệp nhỏ…
Họ có nhà, có xe, có khoản đầu tư vào đất đai, chứng khoán, crypto.
Họ đi du lịch, học đầu tư, nói về tự do tài chính.
Nhìn vào, bạn nghĩ họ đã thành công.
Nhưng đằng sau tất cả những thứ đó – là nợ.
Mỗi căn nhà được thế chấp.
Mỗi chiếc xe là một khoản vay.
Thẻ tín dụng – xài trước, trả sau.
Chứng khoán thì margin. Crypto thì FOMO.
Họ sống trong một vòng xoáy vay – tiêu – trả không ngừng.
Thế nên, tầng lớp trung lưu thực chất là tầng lớp gánh nặng hệ thống nhiều nhất.
Họ thu gom tiền từ tầng dưới, rồi đổ vào các tài sản của tầng trên.
Họ mang nợ để giữ lấy một vẻ ngoài thành công.
Như thể đứng giữa một cái thang xã hội – không lên được, cũng không xuống được.
Họ không đủ nghèo để được hỗ trợ.
Cũng không đủ giàu để được nghỉ ngơi.
Họ phải chạy nhanh nhất – chỉ để giữ nguyên vị trí.
Và đáng nói hơn:
Chính họ là hình mẫu lý tưởng mà hệ thống tạo ra.
Tầng dưới nhìn lên, khao khát được như họ.
Tầng trung thì căng sức ra để không bị rơi xuống.
Còn tầng trên cùng – chỉ việc ngồi yên, điều khiển cả guồng quay.
Tầng trung lưu sống trong ảo tưởng tự do tài chính,
Nhưng lại là người gánh nặng nhất trong khủng hoảng.
Khủng hoảng tài chính – vốn được thiết kế để xảy ra theo chu kỳ.
Và mỗi lần như vậy, hệ thống sẽ siết lại tài sản.
Bạn không trả nổi khoản vay mua nhà?
Ngân hàng thu hồi.
Xe trả góp? Bị kéo về.
Doanh nghiệp nhỏ thế chấp tài sản, gặp suy thoái – là phá sản.
Bạn đầu tư chứng khoán, crypto, bất động sản?
Chỉ cần vài cú “bơm thổi” từ cá mập – bạn mất sạch.
Nghe có vẻ khủng khiếp?
Nhưng đó là luật chơi của hệ thống này.
Tầng trên cùng – tầng “tinh hoa” – là người viết ra luật.
Họ điều khiển lãi suất, lạm phát, các chu kỳ kinh tế
để quyết định khi nào phát hành nợ, khi nào siết nợ.
Bạn đầu tư, bạn sẽ nhận ra:
Mỗi lần Fed hạ lãi suất – thị trường phơi phới:
Chứng khoán xanh, crypto vút trần.
Ngược lại, Fed tăng lãi suất – thị trường rơi tự do,
Mọi chỉ số cắm đầu xuống tận 18 tầng địa ngục.
Bạn thấy không?
Những cơn sốt đất, vàng, dầu, bảo hiểm, chứng khoán…
Tất cả chỉ là những kịch bản được lập trình từ trước.
Còn bạn – là người bước vào sòng mà tưởng mình đang làm chủ.
Vậy giải pháp là gì?
Nghe thì đơn giản. Nhưng ít người làm được.
Hiểu luật chơi. Và chơi theo luật.
Chỉ vậy thôi. Nhưng đó là điều khó nhất.
Lạm phát không đến gõ cửa và đòi bạn trả tiền.
Nó chỉ lấy bớt thịt, bớt bánh trong bát phở của bạn.
Tháng này bạn ăn bát phở 50 ngàn, đầy đặn.
Tháng sau vẫn 50, nhưng ít thịt hơn.
Rồi một lúc nào đó, phở 60 ngàn – mà bụng vẫn đói.
Ai cũng hiểu:
Muốn thoát khỏi hệ thống thì phải sở hữu tài sản – để tài sản sinh dòng tiền.
Ai cũng biết:
Tài sản có chu kỳ – có lúc bơm, có lúc xả.
Nhưng ai mới là người biết chính xác lúc nào bơm, lúc nào xả?
Chỉ có tầng trên.
Và đó mới là vấn đề:
Tầng trên viết kịch bản – tầng giữa và tầng dưới là diễn viên.
Chúng ta tưởng mình đang làm chủ cuộc đời.
Nhưng thật ra, đang chạy trong guồng quay được lập trình từ trước.
Bạn có thể chọn phản kháng.
Bạn có thể chọn hiểu luật và dùng chính nó để sinh tồn.
Nhưng điều đầu tiên – là phải nhìn ra sự thật.
Nếu bạn thấy mình ở đâu đó trong câu chuyện này – hãy dừng lại một chút.
Không phải để bỏ cuộc,
Mà để bắt đầu hiểu rõ hơn về thế giới mà bạn đang sống.
Và nếu thấy điều này có giá trị,
Hãy chia sẻ nó với một người bạn đang cần nghe.
Có một điều thú vị thế này…
Bạn không cần phải biết chính xác ngày nào, giờ nào, thị trường sẽ đảo chiều.
Không cần đoán đúng từng phút từng giây khi tài sản sẽ tăng hay giảm.
Bạn chỉ cần biết được khoảng thời gian – cái “pha” mà thị trường đang nằm trong đó.
Chỉ vậy thôi. Là đủ để chuẩn bị.
Đây chính là chìa khóa.
Và mình nói thật nhé, rất rất nhiều người có thể làm được điều đó.
Thế nhưng… tại sao những người ở tầng trên vẫn cứ giàu mãi,
Còn phần lớn chúng ta – thì vẫn cứ nghèo hoài?
Để trả lời câu hỏi đó, mình xin kể lại một câu chuyện có thật, rất vui, mà cũng rất thấm.
Trong một buổi phỏng vấn, phóng viên hỏi Warren Buffett – huyền thoại đầu tư sống – rằng:
“Thưa ngài, bí quyết nào đã giúp ngài trở thành nhà đầu tư vĩ đại đến như vậy?”
Buffett mỉm cười và trả lời ngắn gọn:
“Bí quyết của tôi rất đơn giản: Mua giá thấp, bán giá cao.”
Cả khán phòng như vỡ òa.
Người thì bật cười, người thì la ó, người thì giơ tay phản đối.
Phóng viên hoang mang hỏi lại:
“Ngài nói nghiêm túc đấy à?
Nếu bí quyết đơn giản đến vậy, thì tại sao cả xã hội này vẫn có hàng đống người nghèo –
mà ngài thì lại giàu đến thế?”
Buffett vẫn điềm tĩnh:
“Bởi vì đứa nào cũng muốn làm giàu nhanh.
Không ai muốn làm giàu chậm cả.”
Đúng vậy.
Ai cũng muốn ăn xổi.
Ai cũng muốn canh đúng đỉnh, đúng đáy.
Muốn “all in một phát” đổi đời trong chớp mắt.
Không ai muốn đầu tư dài hạn, tích lũy tài sản dần dần,
kiên nhẫn chờ đợi như cách người giàu vẫn làm.
Đó là vấn đề lớn nhất của chúng ta.
Người giàu gom tài sản khi thị trường sợ hãi.
Họ mua đất lúc đất còn rẻ, mua cổ phiếu lúc chẳng ai thèm ngó ngàng.
Rồi kiên nhẫn chờ năm này qua năm khác.
Đến khi thị trường phất, họ chỉ cần bán một phần nhỏ là đủ sống cả đời.
Còn chúng ta?
Nghe thấy vàng tăng đột biến, là kéo nhau đi xếp hàng từ sáng tới trưa.
Mua xong thì ngồi canh giá, hy vọng ngày mai tăng thêm vài phần trăm để “lướt sóng” kiếm lời.
Đầu tư đất á?
Không ai chịu gom lúc giá rẻ.
Mà chỉ đợi “dự án hot”, “có quy hoạch”, “đang sốt đất” – là vay mượn, cắm sổ, ôm vào.
Hy vọng vài tháng sau sang tay lời ngay.
Rồi cuối cùng, ôm cục nợ.
Ai cũng muốn đánh bại nhà cái.
Nhưng nếu ai cũng thắng – thì nhà cái ăn ai?
Trong giới tài chính có một câu rất hay:
“Ăn ít thôi – thì bạn mới sống đủ lâu để ăn nhiều.”
Cái khiến chúng ta thua không phải là thiếu kiến thức,
mà là lòng tham.
Cứ muốn nhanh.
Muốn chắc thắng.
Muốn tất tay một lần, đổi đời luôn.
Tóm lại…
Vấn đề không nằm ở thị trường.
Không nằm ở chu kỳ kinh tế, hay ở “tầng trên”.
Vấn đề là ở cách chúng ta chơi cuộc chơi.
Trong tập podcast tiếp theo, mình sẽ nói sâu hơn về chu kỳ kinh tế
và cách mà hệ thống này vận hành theo từng nhịp rất bài bản.
🎯 Còn hôm nay, hãy nhớ điều này:
Hiểu luật chơi. Chơi theo luật. Và đừng tham làm giàu nhanh.
Nếu bạn thấy những chia sẻ này dễ hiểu, dễ thấm, dễ nhớ
– thì hãy để lại cho mình một like nhé.
Nếu nó thú vị hơn kỳ vọng của bạn, thì mình xin một đăng ký kênh để tiếp tục ra video chất lượng hơn nữa.
Còn bây giờ, xin cảm ơn và hẹn gặp lại trong video tiếp theo.
