Người Trung Quốc vỡ mộng làm giàu từ bất động sản

Doanh Nhân Thành Công xin kính chào các bạn!

Tôi vẫn còn nhớ như in những câu chuyện mà bạn bè Trung Quốc của tôi kể về thời kỳ vàng son: mua nhà hôm nay, ngày mai đã tăng giá. Ai cũng là nhà đầu tư, ai cũng ôm giấc mơ phát tài từ những căn hộ chọc trời. Thậm chí có những người không bao giờ đặt chân vào căn hộ mà họ sở hữu – chỉ cần giấy tờ, hợp đồng là đủ. Trong mắt họ, bất động sản không còn là nơi để ở, mà là chiếc vé đổi đời.

Tôi từng sống ở Bắc Kinh vào khoảng năm 2016 – thời điểm mà bất kỳ quán trà sữa, quán lẩu hay tiệm cắt tóc ven đường nào cũng có thể trở thành nơi bàn chuyện… mua nhà. Một anh đồng nghiệp của tôi lúc ấy chỉ mới ngoài 30, nhưng đã vay mượn khắp nơi để mua hai căn hộ ở Thiên Tân. Anh nói: “Không cần biết ở hay không, chỉ cần để đó vài năm là lời gấp đôi.”

Lúc ấy, tôi không khỏi ấn tượng với sự tự tin ấy. Có lẽ, nó giống như niềm tin tuyệt đối mà người ta từng đặt vào vàng, hoặc thậm chí là… niềm tin vào chính giấc mơ Trung Hoa – nơi mà ai cũng nghĩ mình sẽ trở thành triệu phú nếu chịu liều.

Tôi không trách họ. Ai mà không muốn một cuộc sống ổn định, thoát khỏi áp lực mưu sinh? Trong xã hội Trung Quốc, nơi mà việc sở hữu nhà là điều kiện gần như bắt buộc để lập gia đình, thì giấc mơ đó càng mãnh liệt hơn bao giờ hết.

Tôi nhớ một cô bạn đồng môn người Thượng Hải từng nói: “Nhà là một phần danh tính. Nếu không có nhà, mình chẳng là gì giữa thành phố này.” Câu nói ấy khiến tôi bần thần mãi.

Cũng từ lúc đó, tôi bắt đầu quan sát thị trường bất động sản Trung Quốc không chỉ như một hiện tượng kinh tế, mà còn là một tấm gương phản chiếu khát vọng và nỗi sợ của cả một thế hệ.

Phần 1:  Bất động sản – Giấc mơ quốc dân của người Trung Quốc

Ở Trung Quốc, sở hữu một căn nhà không đơn thuần là chuyện “an cư” – đó là một loại chứng nhận xã hội. Nó quyết định bạn là ai, bạn có thể yêu ai, kết hôn với ai, và được xã hội nhìn nhận ra sao. Một người đàn ông nếu không có nhà riêng ở thành phố, gần như chắc chắn sẽ gặp khó khăn khi tìm bạn đời. Điều này không chỉ là định kiến – nó là một thực tế được mặc nhiên chấp nhận trong các mối quan hệ, đặc biệt là ở các đô thị lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải hay Quảng Châu.

Một câu nói phổ biến trong giới trẻ Trung Quốc mà tôi từng nghe là: – Không có nhà, không có tương lai.
Nó không phải là lời than vãn, mà gần như là một định lý đời sống – được lặp lại, truyền miệng, và thấm vào từng quyết định của một thế hệ.

Từ khoảng cuối những năm 2000 đến đầu 2020, bất động sản đã trở thành “kênh đầu tư quốc dân” – tương tự như vàng ở thời kỳ khủng hoảng hay Bitcoin trong giai đoạn bùng nổ. Chính sách đô thị hóa mạnh mẽ, kết hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế chóng mặt, đã khiến giá nhà ở các thành phố lớn tăng như “ngồi tên lửa”.

Người dân đổ xô đi mua nhà không phải vì nhu cầu ở, mà vì nỗi sợ… không kịp mua. Trong một thời gian dài, việc “ôm” nhiều căn hộ được xem là biểu hiện của tầm nhìn chiến lược. Không ít người dân bình thường – công chức, giáo viên, thậm chí là công nhân – tìm mọi cách vay mượn để mua bất động sản, vì họ tin chắc rằng: “Nhà đất không bao giờ lỗ.”

Tôi từng biết một người phụ nữ làm việc ở một nhà máy điện tử tại Thâm Quyến. Mỗi tháng chị chỉ kiếm được hơn 4.000 tệ, nhưng vẫn vay tín dụng đen để đầu tư một căn hộ “off-plan” (chưa xây xong) ở thành phố vệ tinh Đông Quan, vì được môi giới cam kết: “Sau 2 năm lời gấp rưỡi.” Chị nói với tôi lúc đó: “Tôi không dám ăn ngon, nhưng tôi phải có một căn nhà – vì đó là cách duy nhất để đổi đời.”

Bất động sản khi ấy không còn là tài sản vật chất – nó trở thành tôn giáo kinh tế. Ai sở hữu nhà, người đó có tương lai. Nhà là “bảo hiểm rủi ro”, là nơi trú ẩn trong cơn bão bất ổn, là kỳ vọng mà cha mẹ đặt vào con cái, là món hồi môn quan trọng nhất trong đám cưới.

Thậm chí, ở nhiều vùng quê, khi một người đàn ông mua được nhà ở thành phố, cả dòng họ đều tự hào. Tấm giấy chứng nhận quyền sở hữu  không còn là giấy tờ pháp lý, mà gần như là một… “thẻ công dân cấp hai” cho tầng lớp trung lưu mới nổi.

Nhiều bạn trẻ, dù chưa từng sống một ngày trong căn hộ họ mua, vẫn xem đó là phần thưởng và biểu tượng cho sự vươn lên. Tư duy “đầu tư nhà là đầu tư cho tương lai” đã ăn sâu đến mức trở thành phản xạ.

Và rồi, như mọi giấc mơ quá đẹp, nó bắt đầu rạn nứt…

Phần 2: Bong bóng bắt đầu xì hơi

Bất kỳ thị trường nào, khi đã bị thổi phồng quá mức bởi lòng tham và niềm tin tuyệt đối, thì sớm muộn cũng phải điều chỉnh. Với bất động sản Trung Quốc, quá trình ấy không đến trong một đêm – nhưng khi nó bắt đầu, dư chấn của nó vang vọng khắp xã hội.

Những “thành phố ma” giữa ban ngày

Tôi nhớ lần đầu tiên đi ngang qua khu Kangbashi ở Ordos (Nội Mông), tôi đã không tin vào mắt mình. Những tòa nhà cao tầng lấp lánh dưới nắng, đường sá rộng thênh thang, cảnh quan hiện đại – nhưng không một bóng người. Mọi thứ như một phim trường, dựng lên vội vã rồi bỏ ngỏ. Kangbashi chỉ là một trong hàng trăm “thành phố ma” (鬼城 – guǐ chéng) mọc lên ở khắp Trung Quốc, từ Hà Bắc đến Liêu Ninh, từ Quý Châu đến Cam Túc.

Những nơi từng được vẽ ra với viễn cảnh thành phố tương lai, khu tài chính tầm cỡ, trung tâm thương mại sầm uất… giờ lại phủ bụi và im lặng. Hàng triệu căn hộ xây xong nhưng không có người ở. Người ta không mua để sống – họ mua vì tin rằng “người sau sẽ mua lại với giá cao hơn.” Nhưng khi người cuối cùng không mua nữa, cả hệ thống bắt đầu sụp.

Chính sách siết tín dụng – giọt nước tràn ly

Khi chính phủ Trung Quốc phát động chiến dịch (Ba lằn ranh đỏ) vào năm 2020, mục tiêu là kiềm chế đòn bẩy tài chính nguy hiểm của các tập đoàn bất động sản. Điều này giống như việc rút ống truyền dịch ra khỏi một cơ thể vốn đã phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc tăng lực.

Việc siết tín dụng khiến các nhà phát triển không còn dễ dàng vay vốn để tiếp tục xây dự án mới, hoặc thậm chí hoàn thiện những công trình đang dang dở. Hệ quả kéo theo là hàng triệu người mua nhà – nhiều người đã thanh toán 70–80% giá trị căn hộ – giờ đứng trước nguy cơ không bao giờ được nhận nhà.

Evergrande và những gã khổng lồ bằng đất sét

Cuối năm 2021, cái tên Evergrande  trở thành tiêu điểm toàn cầu. Tập đoàn này từng là biểu tượng của sự phát triển thần tốc, sở hữu hàng trăm dự án nhà ở trên khắp Trung Quốc, đầu tư vào bóng đá, xe điện, công nghệ… nhưng đằng sau ánh hào quang ấy là một núi nợ chồng chất hơn 300 tỷ USD.

Khi Evergrande chính thức vỡ nợ, đó không còn là chuyện riêng của một công ty – mà là cơn địa chấn làm rung chuyển lòng tin của hàng triệu người dân. Từ đó đến nay, nhiều tập đoàn bất động sản khác như Country Garden , Sunac  cũng lần lượt mất khả năng thanh toán.

Một người bạn cũ của tôi ở Quảng Châu từng hào hứng khoe đã vay ngân hàng để mua liền ba căn hộ ở Phật Sơn – anh tin rằng giá sẽ tăng ít nhất 50% trong 3 năm. Nhưng giờ đây, anh không thể cho thuê, không thể bán, cũng không dám kể với cha mẹ rằng anh đang ngập trong nợ.

“Chỉ cần có người trả thấp hơn vốn, tôi cũng bán. Miễn là thoát ra được…” – Anh nói, mắt nhìn xa xăm, như thể vừa tỉnh dậy từ một cơn mê.

Giá nhà không còn tăng – một sự thật đau lòng

Suốt hai thập kỷ, người Trung Quốc đã quen với một niềm tin: giá nhà chỉ có thể tăng, không bao giờ giảm. Đó là lý do khiến người ta vay mượn, cầm cố, dốc hết tài sản ba thế hệ để mua cho bằng được.

Nhưng từ 2022 trở đi, sự thật phũ phàng bắt đầu lộ diện. Báo cáo từ các thành phố như Trịnh Châu, Thiên Tân, Nam Kinh cho thấy giá nhà trên thị trường thứ cấp đã giảm tới 20–30%, có nơi còn rơi đến 50%. Những căn hộ từng được săn đón giờ rơi vào cảnh “rao bán cả năm không ai mua.”

Chưa kể, tâm lý người tiêu dùng đã thay đổi. Nỗi lo thất nghiệp, thu nhập giảm, dân số già hóa, và sự mất lòng tin vào thị trường đã khiến lớp trẻ không còn mặn mà với việc sở hữu nhà. Nhiều người chọn cách “thuê cả đời”, hoặc rút lui về các thành phố nhỏ hơn, nơi cuộc sống dễ thở hơn.

Phần 3: Hệ lụy – Khi giấc mộng hóa ác mộng

Giấc mơ làm giàu từ bất động sản không chỉ tan vỡ – nó kéo theo một chuỗi hệ lụy sâu sắc về kinh tế, tâm lý và xã hội. Khi một nền tảng niềm tin bị sụp đổ, không chỉ là tiền bạc mất đi – mà là cảm giác kiểm soát cuộc đời cũng bị rút cạn.

Mất mát tài sản – và niềm tin

Với hàng triệu người Trung Quốc, việc mua nhà không phải là đầu tư – mà là cược tất cả vào một tương lai sáng sủa hơn. Một căn hộ trị giá 2 triệu tệ có thể được mua bằng tiền tích cóp của ba thế hệ, cộng với khoản vay ngân hàng phải trả trong suốt 30 năm. Thế nên khi giá nhà giảm, hoặc dự án bị đình trệ vô thời hạn, cú sốc không chỉ nằm ở con số – mà ở việc họ cảm thấy mình bị phản bội bởi hệ thống.

Họ không sai khi tin tưởng. Trong suốt hơn 20 năm, giá nhà ở Trung Quốc gần như chỉ tăng. Việc đổ toàn bộ tài sản vào bất động sản là quyết định hợp lý, nếu nhìn từ góc độ lịch sử. Nhưng thị trường không vận hành bằng lý trí – mà bằng chu kỳ.

Một người đàn ông ở Trịnh Châu chia sẻ trên mạng xã hội rằng:

“Tôi vay gần 80% để mua một căn hộ mới xây. Dự án ngừng thi công 6 tháng nay. Tôi vừa trả tiền nhà hàng tháng, vừa thuê trọ để sống. Tôi không biết mình đang làm việc vì điều gì nữa.”

Sự mất mát lớn nhất ở đây không phải là tiền bạc, mà là niềm tin – vào sự công bằng của thị trường, vào lời hứa từ các tập đoàn, và vào khả năng “làm việc chăm chỉ để đổi lấy tương lai” – một điều từng là cốt lõi của giấc mơ Trung Hoa hiện đại.

Khi cả một thế hệ chọn cách nằm xuống

Trong những năm gần đây, cụm từ  nằm yên trở thành biểu tượng văn hóa của giới trẻ Trung Quốc. Nó phản ánh thái độ buông xuôi, không còn cố gắng “chạy đua” trong một xã hội mà các nấc thang thành công ngày càng xa vời.

Thế hệ trẻ cảm thấy bị đè nặng bởi kỳ vọng: phải học giỏi, vào đại học danh giá, tìm việc tốt, mua nhà, cưới vợ/chồng, sinh con. Nhưng thực tế là mức thu nhập không theo kịp giá nhà, thị trường việc làm ngày càng khắc nghiệt, và giờ đây – ngay cả “giấc mơ nhà ở” cũng không còn là điểm tựa.

“Nếu nỗ lực cũng không đổi được nhà, thì tôi sống tối giản và ‘nằm yên’. Không mua, không vay, không kỳ vọng.” – Một bình luận nhận được hàng chục ngàn lượt thích trên Weibo.

Trong khi thế hệ trước xem căn nhà là thành quả tối thượng, thì một bộ phận lớn thanh niên Trung Quốc ngày nay lại xem việc từ chối sở hữu nhà là cách để giữ lấy tự do cá nhân – một thái độ phản kháng thụ động nhưng đầy ý nghĩa.

Gia đình căng thẳng – xã hội co rút

Sự sụp đổ của niềm tin bất động sản không chỉ gây ảnh hưởng kinh tế cá nhân – mà còn đẩy nhiều gia đình vào khủng hoảng.

Trong mô hình gia đình truyền thống Trung Quốc, cha mẹ thường dốc toàn bộ tiền tiết kiệm để giúp con cái mua nhà – xem đó là sự bảo đảm cho cuộc sống hôn nhân và địa vị xã hội. Nhưng khi dự án dừng lại, hoặc nhà mất giá, cả gia đình cùng rơi vào vòng xoáy nợ nần và trách móc lẫn nhau.

“Mẹ tôi bán ruộng, ba tôi vay mượn anh em họ hàng để tôi có tiền đặt cọc. Giờ nhà không xây xong, tôi không dám về quê dịp Tết.” – Một lời thú nhận đầy chua xót từ người dùng Xiaohongshu.

Không chỉ gia đình, nền kinh tế vĩ mô cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bất động sản từng chiếm tới gần 30% GDP Trung Quốc (tính cả ngành phụ trợ như xây dựng, vật liệu, nội thất). Khi thị trường đi xuống, kéo theo suy giảm tiêu dùng, thất nghiệp trong ngành xây dựng, và khủng hoảng tâm lý tiêu dùng lan rộng.

Khi giấc mộng hóa ác mộng

Giấc mộng bất động sản không chỉ tan vỡ trong những căn hộ trống rỗng, mà còn trong lòng người dân. Nỗi hoang mang, kiệt sức và hoài nghi đang lan rộng – nhất là trong thế hệ trẻ, những người từng được kỳ vọng sẽ là “cỗ máy tăng trưởng” tiếp theo.

Một căn hộ không còn là nơi ở. Nó là gánh nặng. Là biểu tượng cho một lời hứa đã không được giữ. Là sự tỉnh giấc đau đớn từ một giấc mơ quá dài.

Phần 4: Những bài học từ “giấc mộng bất động sản”

Tôi từng nghĩ bất động sản luôn tăng giá – và không chỉ mình tôi. Hàng triệu người Trung Quốc cũng từng tin điều đó, và không ít người Việt Nam hôm nay vẫn đang tin như vậy. Cảm giác sở hữu một mảnh đất, một căn nhà – đặc biệt ở thành phố – luôn gắn liền với sự an toàn, với niềm tin rằng: “Đây là tài sản thật, hữu hình. Nó sẽ không mất đi.”

Điều đó đúng. Cho đến khi nó… không còn đúng nữa.

Bài học 1: Không có kênh đầu tư nào miễn nhiễm với rủi ro

Bất động sản từng là biểu tượng của sự chắc chắn. Nhưng Trung Quốc cho thấy: ngay cả đất đai, nhà cửa – thứ tưởng như không thể mất giá – cũng có thể trở thành “vật nằm chết” nếu người mua mất lòng tin.

Những căn hộ bỏ hoang, những dự án dang dở, những khoản vay kéo dài 20–30 năm để đổi lấy thứ tài sản không sinh lời… là minh chứng rằng rủi ro lớn nhất đến khi chúng ta nghĩ mình không còn rủi ro nào.

Nhiều người Trung Quốc mua nhà không phải vì nhu cầu ở, mà vì tâm lý đám đông và niềm tin mù quáng vào việc “nhà đất không bao giờ giảm giá”. Kết quả là gì? Họ bị kẹt lại với những căn hộ không ai muốn mua, không thể cho thuê, và phải trả nợ hàng chục năm cho một ảo ảnh.

Nếu nhìn lại, bài học ở đây không chỉ là về bất động sản – mà là về tư duy đầu tư:

Đừng bao giờ “đánh cược tương lai” chỉ vì một niềm tin chưa được kiểm chứng qua thời gian.

Bài học 2: Mọi bong bóng đều bắt đầu từ lòng tham và kết thúc bằng nỗi sợ

Bong bóng bất động sản Trung Quốc phình to không chỉ vì các chính sách nới lỏng tín dụng, mà vì lòng tham của cá nhân và kỳ vọng của xã hội cùng nhau tạo ra hiệu ứng cấp số nhân.

Ai cũng nghĩ mình sẽ là người bán ra đúng lúc, trước khi thị trường quay đầu. Nhưng trong thực tế, hầu hết mọi người đều không kịp trở tay. Khi thị trường xuống dốc, không ai muốn là người “cắt lỗ trước” – và vì thế, chẳng ai bán được.

Sự sụp đổ của thị trường bất động sản Trung Quốc không diễn ra trong một đêm. Nó là chuỗi ngày dài bị mắc kẹt giữa hy vọng và tuyệt vọng, giữa việc “chờ giá lên” và “không thể chờ nổi nữa.”

Đây là điều mọi nhà đầu tư – kể cả nhỏ lẻ – cần nhớ:

Lòng tham khiến ta mua, nhưng chính nỗi sợ khiến ta giữ lại quá lâu.

Bài học 3: Khi tài sản trở thành gánh nặng, tự do cũng không còn

Câu chuyện đau lòng nhất tôi nghe được là của một cặp vợ chồng trẻ ở Hàng Châu – cả hai đều làm trong ngành IT, thu nhập tốt, từng tin rằng “có nhà sớm là ổn định sớm”. Họ mua một căn hộ gần trung tâm vào năm 2021, ngay đỉnh thị trường. Tới 2024, căn hộ giảm gần 30% giá trị. Mỗi tháng họ dành gần một nửa thu nhập để trả nợ, không dám sinh con, không dám đổi việc, không dám… sống thoải mái.

“Căn nhà từng là ước mơ. Giờ nó là xiềng xích.”

Khi tài sản bạn sở hữu bắt đầu điều khiển lối sống, cảm xúc, quyết định nghề nghiệp và các mối quan hệ cá nhân – đó không còn là tài sản nữa. Đó là gánh nặng tài chính và tinh thần.

Liệu Việt Nam có đang đi lại “vết xe đổ” của Trung Quốc?

Đây là câu hỏi mà tôi – và có lẽ nhiều người trong chúng ta – vẫn trăn trở.

Tại Việt Nam, giá nhà ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM đã tăng phi mã suốt hơn một thập kỷ qua, vượt xa thu nhập trung bình của người dân. Tình trạng đầu cơ, “lướt sóng”, gom đất chờ giá lên, mua đất không để ở mà để… khoe trên Facebook – không hề xa lạ. Các khu đô thị vệ tinh, các “thành phố tương lai” được quảng bá rầm rộ. Còn những người trẻ – vẫn tiếp tục cày cuốc với hy vọng một ngày nào đó mua được “căn hộ 2 phòng ngủ” trong mơ.

Chúng ta có nhiều điểm tương đồng với Trung Quốc – từ tâm lý chuộng bất động sản, văn hóa gia đình đặt nặng “phải có nhà”, cho đến sự tham gia của ba thế hệ trong việc mua một tài sản. Vậy câu hỏi đặt ra là:
Chúng ta đã học được gì từ người hàng xóm hơn một tỷ dân ấy?

Liệu chúng ta sẽ tỉnh giấc trước khi bong bóng vỡ? Hay sẽ tiếp tục bơm phồng cho đến khi không thể chịu đựng được nữa?

Không ai trách người khác vì đã mơ. Bất động sản từng là một giấc mơ – và đối với nhiều người, nó vẫn còn là hy vọng cuối cùng. Nhưng như bất kỳ giấc mơ nào quá lớn, nếu không có thực tế làm nền móng, nó sẽ trở thành một cơn mê dài mệt mỏi.

Còn tôi – giờ đây khi nhìn lại – chỉ mong mình luôn đủ tỉnh táo để phân biệt giữa giá trị thật và ảo vọng. Giữa một nơi để sống, và một cái bẫy tài chính được bọc trong vàng.

Giấc mơ làm giàu từ bất động sản ở Trung Quốc đã từng rực rỡ như một ngọn đuốc – soi sáng cho hàng triệu người đi lên từ nghèo khó. Nhưng cũng như mọi ngọn lửa, nếu không được kiểm soát, nó sẽ đốt cháy tất cả – từ tài sản, lòng tin cho đến cả những mối quan hệ gia đình.

Hôm nay, khi chúng ta nhìn lại những thành phố ma, những tòa cao ốc bỏ trống, những con người vẫn đang vật lộn trả nợ cho một căn nhà chưa từng được ở… thì có lẽ, điều đáng tiếc nhất không phải là họ đã mơ – mà là họ đã tin rằng giấc mơ ấy không thể sai.

Và cũng như thế…

Bạn có đang sống trong một giấc mơ tương tự?

Một khoản đầu tư mà bạn không hiểu rõ? Một quyết định tài chính xuất phát từ sợ hãi bỏ lỡ hơn là lý trí? Một niềm tin rằng “càng nhiều, càng nhanh, càng lớn” thì càng tốt?

Đây không chỉ là câu chuyện của Trung Quốc.
Nó là bài học chung cho tất cả chúng ta – những người trẻ đang bắt đầu lập nghiệp, những người trung niên đang tích lũy tài sản, và cả những nhà đầu tư kỳ cựu đôi khi cũng bị cuốn vào làn sóng của cảm xúc và đám đông.

🎯 Bạn có thể rút ra bài học gì từ “giấc mộng bất động sản” đã vỡ ở Trung Quốc?
💬 Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn ở phần bình luận – vì đôi khi, chỉ một câu chuyện đúng lúc cũng có thể thay đổi tư duy đầu tư của cả một người khác.

📌 Và nếu bạn thấy video này hữu ích, đừng quên:
✅ Bấm Like để giúp lan tỏa thông điệp.
✅ Đăng ký kênh Doanh Nhân Thành Công để đón xem những phân tích sâu sắc, câu chuyện kinh doanh thực tế và các bài học tài chính bạn có thể áp dụng ngay trong đời sống.
🔔 Nhấn chuông để không bỏ lỡ những video mới – bởi vì thành công không đến từ may mắn, mà từ việc học đúng bài học, vào đúng thời điểm.

🧠 Doanh Nhân Thành Công – nơi chia sẻ tư duy của những người dám nhìn thẳng vào sự thật và hành động tỉnh táo giữa một thế giới ồn ào.

💼 Đầu tư thông minh không bắt đầu bằng lợi nhuận – mà bắt đầu bằng nhận thức.

Xin chào và hẹn gặp lại các bạn!