Đừng dùng gậy với Việt Nam – Hãy học Trung Quốc đưa cà rốt!

“Cúi đầu và cuộc chơi giữa những người khổng lồ”

Trước khi chúng ta đi sâu vào việc chuyến thăm của ông Tập Cận Bình tới Việt Nam đã mang đến những phiền phức gì cho Mỹ, tôi muốn dừng lại một chút – để nói về một điều mà ông Tập đã làm được. Một điều tưởng chừng nhỏ bé, nhưng lại là thứ mà nước Mỹ, dù có muốn, cũng chưa làm được ở Việt Nam: một cái cúi đầu.

Với tôi, một trong những hình ảnh biểu tượng nhất trong bất kỳ chuyến thăm cấp cao nào tới Việt Nam, chính là việc nhà lãnh đạo đó có vào Lăng viếng Bác hay không. Ông Tập đã làm điều đó. Putin cũng từng làm.

Họ không chỉ thể hiện sự tôn trọng với vị lãnh tụ của chúng ta, mà còn hiểu rõ rằng: đây không đơn thuần là một nghi lễ, mà là một hành động mang sức nặng biểu cảm chính trị rất sâu sắc đối với người Việt.

Trong khi đó, các đời tổng thống Mỹ – và nhiều quan chức cấp cao khác – lại thường tránh né việc này. Có thể vì những ràng buộc lịch sử. Có thể vì thông điệp chính trị. Hoặc có thể, đơn giản là vì họ không thể.

Và chỉ riêng hành động cúi đầu ấy – một hành động tưởng như lặng lẽ – lại giúp Trung Quốc có được một lợi thế mềm rõ rệt. Nó chạm vào trái tim công chúng. Và nó vang vọng trên bàn cờ ngoại giao.

Doanh Nhân Thành Công xin kính chào các bạn.

Giờ thì chúng ta phân tích kỹ hơn về “củ cà rốt mềm” mà Trung Quốc mang đến Việt Nam, và nó đang khiến Mỹ phải đau đầu ra sao.

Tuyên bố chung Việt Nam – Trung Quốc, được ký sau chuyến thăm cấp nhà nước của ông Tập Cận Bình vào ngày 14–15/4 vừa rồi, không chỉ là một văn bản ngoại giao thông thường. Nó là một bước ngoặt chiến lược, đánh dấu sự siết chặt quan hệ song phương trên nhiều lĩnh vực.

Nhưng, quan trọng là: Việt Nam không “ngả” hoàn toàn về phía Trung Quốc. Thay vào đó, chúng ta đang rất khéo léo tận dụng cơ hội từ Bắc Kinh để gia tăng vị thế chính trị – đồng thời gửi đi những tín hiệu không thể rõ ràng hơn tới Washington.

Nếu Mỹ vẫn tiếp tục dùng “cây gậy” thay vì “củ cà rốt”, họ có nguy cơ mất đi một đối tác chiến lược cực kỳ quan trọng ở Đông Nam Á.

Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào:

• Những điểm chiến lược nổi bật trong tuyên bố chung.

• Các ưu đãi Trung Quốc đưa ra để kéo gần Việt Nam.

• Phản ứng từ phía Mỹ.

• Và cách Việt Nam đang chơi một ván cờ địa chính trị đầy khôn khéo để tối đa hóa lợi ích quốc gia.

Đặc biệt, chúng ta cũng sẽ bàn về Biển Đông – nơi Mỹ có hiện diện quân sự lớn, nhưng cũng chính là yếu tố khiến Trung Quốc gia tăng các hoạt động đáng lo ngại với Việt Nam. Chúng ta sẽ phân tích khả năng Trung Quốc chuyển hướng gây hấn từ Việt Nam sang Mỹ – dựa trên cam kết trong tuyên bố chung.

Tóm lại, chuyến thăm của ông Tập không chỉ là một sự kiện ngoại giao. Nó là một thông điệp chiến lược.

Tuyên bố chung chính là cái ô – ôm siết chặt hơn nữa giữa hai quốc gia, với ba trụ cột chính: kinh tế, chính trị và an ninh. Trong đó, công nghệ và đầu tư nổi bật như những mũi nhọn.

Điều này không chỉ là hợp tác – mà là một lời nhắn gửi tới Mỹ và các cường quốc khác: Việt Nam đang mở cửa, nhưng không đóng cửa với ai.

Về mặt chính trị, lần đầu tiên trong một tuyên bố chung, Việt Nam công khai ủng hộ Trung Quốc phát triển hòa bình và đóng vai trò lớn hơn trên trường quốc tế. Một ngôn từ rất hiếm thấy – và cũng là bằng chứng cho thấy một sự tin cậy đang được xây dựng.

Hãy tiếp tục theo dõi, vì phần sau sẽ là những phân tích sâu hơn về những nước đi địa chính trị mà Việt Nam đang thực hiện – một cách thận trọng, tỉnh táo nhưng đầy bản lĩnh.

“Trung Quốc – Củ cà rốt mềm và thông điệp cứng gửi tới Mỹ”

Chính trị đang ngày càng gia tăng sức nóng ở khu vực, đặc biệt trong bối cảnh thương chiến Mỹ – Trung không ngừng leo thang. Trong làn sóng đó, chuyến thăm cấp nhà nước của ông Tập Cận Bình tới Việt Nam và tuyên bố chung sau đó không đơn thuần chỉ là một văn kiện ngoại giao. Nó là một tuyên ngôn chiến lược, với nhiều thông điệp sâu xa – không chỉ với Việt Nam, mà còn dành cho Mỹ.

Tuyên bố chung giữa Việt Nam và Trung Quốc lần này nhấn mạnh một điểm đặc biệt: hai bên kiên quyết phản đối việc chính trị hóa và công cụ hóa các vấn đề như nhân quyền – một chủ đề vốn rất nhạy cảm trong quan hệ quốc tế. Quan trọng hơn, Việt Nam và Trung Quốc cùng khẳng định lập trường chung về bảo vệ chủ quyền quốc gia trước áp lực từ bên ngoài. Đây không chỉ là một cam kết chính trị, mà là một cái bắt tay rất thực tế trong một thế giới đang đầy biến động.

Về kinh tế, tuyên bố chung mở ra một hướng đi rất đáng chú ý: Việt Nam cam kết kết nối sáng kiến “Hai hành lang, một vành đai” của mình với “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc. Đây là một bước đi mang tính chiến lược, giúp thúc đẩy liên kết hạ tầng và thương mại sâu rộng hơn giữa hai nước – và, quan trọng hơn, là bước đầu đưa Việt Nam tham gia nhiều hơn vào hệ sinh thái kinh tế do Trung Quốc thiết kế.

Không dừng lại ở đó, Việt Nam và Trung Quốc cũng đồng thuận tăng cường hợp tác trong các cơ chế kinh tế đa phương như Liên Hợp Quốc, APEC, và Trung Quốc ủng hộ Việt Nam đăng cai APEC năm 2027. Những cam kết này giúp Việt Nam vừa củng cố vị thế kinh tế, vừa siết chặt thêm mối liên kết với mạng lưới kinh tế khu vực do Bắc Kinh dẫn dắt.

Về an ninh, công nghệ và đầu tư, bản tuyên bố đưa ra nhiều điểm mới lạ và rất đáng chú ý.

Lần đầu tiên, hai bên công khai cam kết tăng cường giao lưu giữa quân đội, cụ thể là qua các cơ chế như:

• Đối thoại chiến lược quốc phòng

• Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới

• Và thậm chí là thiết lập đường dây nóng giữa hai Bộ Quốc phòng

Song song với đó là hợp tác chiến lược trong các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, hạ tầng số, và đầu tư công nghệ cao.

Nếu nhìn kỹ, bạn sẽ thấy đây không còn là những cuộc gặp gỡ xã giao – mà là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang xây dựng một “hệ sinh thái công nghệ và an ninh” dành riêng cho Việt Nam, tạo nên sự gắn kết ở cấp độ nền tảng.

Và thông điệp gửi đến Mỹ là rất rõ ràng: Việt Nam không chỉ hợp tác ở bề nổi, mà đang dần đi sâu vào các tầng liên kết chiến lược với Trung Quốc.

Tuy nhiên, cần phải nói thẳng: Việt Nam không “ngả” hoàn toàn về phía Trung Quốc.

Thay vào đó, chúng ta đang tận dụng mối quan hệ này một cách tỉnh táo, như một đòn bẩy để gây áp lực ngược lên Washington, buộc Mỹ phải đưa ra những đề xuất hợp tác hấp dẫn hơn, thực tế hơn, nếu không muốn mất ảnh hưởng trong khu vực.

Nếu Mỹ tiếp tục lựa chọn các biện pháp gây sức ép – như thuế quan 46%, dù đã tạm hoãn 90 ngày; hay các cuộc điều tra xuất xứ, cáo buộc lao động… thì họ đang tự đẩy Việt Nam về phía Trung Quốc – chứ không phải Trung Quốc chủ động lôi kéo.

Vấn đề thứ hai – củ cà rốt mềm từ Trung Quốc.

Không giống như trước đây, Trung Quốc đang thay đổi cách tiếp cận. Họ chuyển từ chiến lược ép buộc cứng rắn sang rủ rê mềm mại, bằng cách đưa ra một loạt ưu đãi chiến lược thiết thực để giữ chân Việt Nam trong quỹ đạo của mình.

Những ưu đãi này không chỉ giải quyết các vấn đề kinh tế trước mắt, mà còn đang dần xây dựng sự phụ thuộc dài hạn.

Ví dụ cụ thể:

• Trung Quốc đã mở rộng thị trường nhập khẩu cho hàng Việt, đặc biệt là nông sản – như thanh long, sầu riêng, vải thiều…

• Đồng thời, họ cũng hỗ trợ ký kết các hợp đồng nhập khẩu lớn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt thâm nhập sâu hơn vào thị trường Trung Quốc.

Những gì đang diễn ra là một ván cờ ngoại giao phức tạp và căng não. Trung Quốc đang chơi củ cà rốt mềm. Mỹ vẫn đang lăm lăm cây gậy. Còn Việt Nam – ở giữa hai thế lực khổng lồ – đang dùng bản lĩnh chính trị và sự khéo léo truyền thống để tận dụng mọi cơ hội, nâng cao vị thế quốc gia.

Bạn thấy đấy, thế giới không phải trắng đen. Đôi khi, cúi đầu lại là một cách ngẩng cao đầu trên bàn cờ chính trị.

“Củ cà rốt mềm” từ Bắc Kinh – và bài toán khó dành cho Washington

Một điều rõ ràng đang diễn ra: Trung Quốc không chỉ nói, mà đang hành động. Và những hành động đó đang tạo ra các “củ cà rốt mềm” đầy hấp dẫn, đưa Việt Nam tiến sâu hơn vào một hệ sinh thái kinh tế, công nghệ và chiến lược mà Bắc Kinh đang âm thầm xây dựng – và điều đó, không may, lại đặt Mỹ vào thế khó.

Mở thị trường và rút bớt đòn gậy Mỹ

Trung Quốc không chỉ cam kết sẽ nhập khẩu lâu dài hàng hóa từ Việt Nam – mà còn nhắm đúng vào những ngành mà Mỹ đang siết chặt bằng các rào cản kỹ thuật: thủy sản, gỗ, dệt may…

Tuyên bố chung nhấn mạnh việc tăng cường thương mại biên giới tại các tỉnh như Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, đồng thời mở rộng hợp tác xuất nhập khẩu thông qua việc xây dựng các kênh tiêu thụ ổn định và lâu dài.

Bắc Kinh muốn giúp Việt Nam giảm rủi ro từ các biện pháp phòng vệ thương mại của Mỹ – ví dụ như thuế chống bán phá giá, yêu cầu khắt khe về xuất xứ hàng hóa, hay các tiêu chuẩn khí thải carbon.

Nếu điều này thành công, sức ép từ các lệnh trừng phạt thương mại của Mỹ sẽ ngày càng mất đi hiệu lực, vì Việt Nam đã có một “lối thoát” thông qua Trung Quốc.

Thực tế, Trung Quốc đang dần thay thế vai trò của Mỹ như một thị trường tiêu thụ chiến lược – điều này khiến công cụ đàm phán của Washington trở nên kém sắc bén hơn.

Điều này càng trở nên gay gắt hơn khi Việt Nam bị nghi ngờ là điểm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc để lách thuế Mỹ – một cáo buộc được Cố vấn Thương mại Peter Navarro của cựu Tổng thống Trump nêu ra vào ngày 6 tháng 4 năm 2025. (Tôi đã làm một video để “chửi thẳng ông này”, nên bạn nào chưa xem thì kéo xuống phần mô tả nhé!)

Bơm vốn hạ tầng – hành động nhanh và thực dụng

Không dừng lại ở lời nói, Trung Quốc đã bắt tay hành động, và hành động rất cụ thể.

Một trong những dự án tiêu biểu là tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, tuyến vận tải huyết mạch kết nối trực tiếp hàng hóa với Trung Quốc, hiện đang được xúc tiến với vốn vay ưu đãi từ Bắc Kinh.

Bên cạnh đó là hàng loạt các khoản đầu tư vào cầu, cảng, kho lạnh, logistics tại miền Bắc Việt Nam, từng bước hình thành một hệ thống vận tải tích hợp hiện đại, phục vụ thương mại song phương một cách hiệu quả và bền vững.

Tuyên bố chung cũng đề cập rõ: hai bên sẽ ký kết các văn kiện hợp tác về hạ tầng cơ sở, bao gồm cả cảng biển, kho bãi, mở ra một chương hoàn toàn mới trong mối quan hệ hạ tầng.

Công nghệ và đào tạo – sự phụ thuộc mềm

Không chỉ là bê tông và thép, Trung Quốc còn nhắm vào lĩnh vực công nghệ cao và đào tạo nhân lực.

Cam kết chuyển giao công nghệ trong các lĩnh vực như AI (trí tuệ nhân tạo), tự động hóa, và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là điểm then chốt trong chiến lược “cà rốt mềm”.

Một ví dụ cụ thể và đáng chú ý: máy bay Comac của Trung Quốc sắp được đưa vào vận hành tại Việt Nam. Đây không chỉ là một sản phẩm hàng không – mà còn là biểu tượng cho việc Bắc Kinh đang từng bước mở rộng ảnh hưởng trong lĩnh vực hàng không dân dụng của Việt Nam.

So sánh với Mỹ – Lời hứa và Hành động

Nếu đặt lên bàn cân, những khoản đầu tư hạ tầng và công nghệ từ Trung Quốc đang vượt xa những bản ghi nhớ mơ hồ của Mỹ.

Trong khi sáng kiến Đối tác Kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương do Mỹ dẫn đầu vẫn đang… nằm trên giấy, thiếu ngân sách rõ ràng, thì Trung Quốc đã bơm tiền thật, làm việc thật, và triển khai thật.

Khoảng trống chiến lược mà Washington để lại – đặc biệt tại Việt Nam – đang được Bắc Kinh nhanh chóng lấp đầy.

Tất cả những điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trước mắt, mà còn thiết lập một nền móng phụ thuộc dài hạn, tạo ra sức ảnh hưởng mềm nhưng bền vững.

Và trong khi Mỹ còn đang tranh cãi nội bộ, do dự trên bàn cờ châu Á – thì Trung Quốc đã đi những nước cờ rất xa.

Cuộc chơi hiện tại không đơn giản là chọn bên. Việt Nam không chọn Bắc Kinh, cũng không loại bỏ Washington. Chúng ta đang chơi một ván cờ, trong đó mỗi nước đi đều phải mang lại lợi ích thực tế.

Nhưng điều chắc chắn là: nếu Mỹ không thay đổi cách tiếp cận, nếu họ cứ tiếp tục cầm “cây gậy” và quên mất “củ cà rốt”, thì họ sẽ mất dần vai trò và tầm ảnh hưởng tại Việt Nam – một đối tác then chốt trong khu vực Đông Nam Á.

Trong cơn xoáy của cuộc thương chiến Mỹ-Trung ngày càng khốc liệt, Trung Quốc đang âm thầm chuyển mình – từ một cường quốc chuyên ép buộc, sang một người bạn lớn khôn ngoan, kiên nhẫn rót vào Việt Nam từng dòng vốn, từng dự án, từng cây cầu nối lợi ích. Và điều quan trọng nhất? Họ không cần Việt Nam chọn phe.

Từ ép buộc sang rủ rê – Một chiến lược thông minh

Trước đây, Trung Quốc thường gây áp lực với các yêu cầu chính trị nhạy cảm – ví dụ như buộc Việt Nam phải lên tiếng về Đài Loan. Mặc dù Việt Nam luôn khẳng định rõ lập trường ủng hộ chính sách Một Trung Quốc, nhưng lần này, Bắc Kinh không yêu cầu thêm gì cả.

Thay vì bắt Việt Nam tuyên bố trung thành công khai, Trung Quốc chọn cách xây dựng lòng tin qua hành động cụ thể: đầu tư hạ tầng, bơm vốn vào công nghệ, mở cửa thương mại, thúc đẩy giao lưu nhân dân.

Kết quả? Hai bên đã ký tới 45 văn kiện hợp tác, trải dài từ xuất nhập khẩu, hạ tầng, giáo dục, cho đến giao lưu văn hóa và du lịch.

Tạo ra sự phụ thuộc chiến lược – không ràng buộc, nhưng gắn chặt

Chiến lược mới này tạo ra một kiểu phụ thuộc “mềm” – không áp lực, không ràng buộc về mặt chính trị – nhưng lại có khả năng neo giữ Việt Nam trong hệ sinh thái mà Trung Quốc đang thiết kế.

Ví dụ rõ nhất là những lĩnh vực như:

• Hợp tác công nghệ cao: từ AI, tự động hóa cho đến đào tạo nhân lực số.

• Du lịch, giao lưu thanh niên và học giả: tăng sức mạnh mềm, gieo ảnh hưởng lâu dài.

• Thương mại xuyên biên giới: mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng Việt – một lời mời gọi hấp dẫn khi Mỹ thì lại đang dựng rào chắn bằng thuế và điều tra xuất xứ.

Điều đặc biệt là, Trung Quốc không yêu cầu “đổi chác” chính trị. Họ chỉ âm thầm củng cố mối ràng buộc kinh tế và an ninh, khiến Việt Nam ngày càng khó thoát khỏi quỹ đạo hợp tác trong dài hạn.

Mỹ bị động trước một chiến lược chủ động mềm

Và đây là điều Washington đang lo sợ nhất. Trong khi Trung Quốc hành động nhanh, rót vốn thật, đưa người thật việc thật – thì Mỹ vẫn đang dùng cây gậy: áp thuế 46%, điều tra lao động cưỡng bức, soi xuất xứ hàng hóa…

Nếu tiếp tục như vậy, chính Mỹ đang đẩy Việt Nam gần hơn về phía Bắc Kinh – không phải vì địa chính trị, mà vì những nhu cầu thiết thực của nền kinh tế và xã hội Việt Nam.

Và Trung Quốc biết rõ điều đó. Họ không cần Việt Nam tuyên bố “chọn phe”, vì họ hiểu rằng: chỉ cần Việt Nam chọn lợi ích, thì Bắc Kinh sẽ luôn là lựa chọn hợp lý nếu Mỹ cứ tiếp tục do dự và rút lui.

Mỹ đã phải phản ứng – nhưng liệu có kịp?

Ngay sau chuyến thăm lịch sử của ông Tập Cận Bình, Washington lập tức cử các đoàn doanh nghiệp cấp cao đến Hà Nội. Một động thái cho thấy họ đã thức tỉnh trước nguy cơ mất vị thế chiến lược tại Việt Nam.

Tuyên bố chung Việt – Trung, với 45 thỏa thuận cụ thể, không chỉ đơn thuần là hợp tác. Đó là lời cảnh báo gửi đến Washington: cuộc đua ảnh hưởng tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc, và ai chậm chân sẽ bị loại khỏi bàn chơi.

Việt Nam không chọn phe, nhưng cũng không đứng yên.

Chúng ta đang khéo léo tận dụng các mối quan hệ lớn để ép cả hai bên đưa ra những đề xuất tốt nhất. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng: Trung Quốc đang đi trước một bước, bằng chiến lược chủ động mềm, thực tế, và không ràng buộc.

Và nếu Mỹ không thay đổi cách tiếp cận, không bỏ cây gậy xuống để đưa ra một củ cà rốt đủ hấp dẫn, thì họ sẽ dần đánh mất Việt Nam – một trong những mắt xích chiến lược quan trọng nhất trong khu vực.

Việt Nam giữa hai thế lực: Mỹ loay hoay với cây gậy, Trung Quốc rót đều củ cà rốt

Ngay sau chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình, Mỹ đã nhanh chóng phản ứng. Các đoàn doanh nghiệp, chuyên gia cấp cao của Washington đã đến Việt Nam, không chỉ để thúc đẩy hợp tác kinh tế mà còn để củng cố mối quan hệ về an ninh và công nghệ.

Mỹ biết rõ: Việt Nam đang là một mắt xích quan trọng trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Họ tập trung vào các lĩnh vực như năng lượng sạch, chuỗi cung ứng bán dẫn và an ninh mạng – tất cả đều là những lĩnh vực Mỹ không thể để Trung Quốc chiếm ưu thế.

Nhưng Mỹ cũng đang lâm vào thế tiến thoái lưỡng nan.

Cây gậy trừng phạt, nhưng lại cần Việt Nam

Mỹ muốn xây dựng chuỗi cung ứng “Trung Quốc Cộng 1” – tức là giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách chuyển sản xuất sang các nước như Việt Nam. Nhưng cùng lúc đó, Washington lại liên tục điều tra, áp thuế và áp đặt các rào cản thương mại lên chính hàng hóa Việt Nam.

Từ pin năng lượng mặt trời, dệt may cho đến sản phẩm gỗ – những mặt hàng Việt Nam có thể thay thế Trung Quốc – đều đang bị soi xét.

Ngay cả khi mức thuế 46% được tạm hoãn 90 ngày, niềm tin của Việt Nam vào Mỹ vẫn bị lung lay. Doanh nghiệp Mỹ cần nguồn hàng giá cạnh tranh từ Việt Nam, nhưng chính các biện pháp phòng vệ thương mại của Mỹ lại đang bóp nghẹt dòng chảy đó.

Chi phí niềm tin, và cái giá từ sự nghi ngờ

Khi Mỹ cáo buộc Việt Nam là trạm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc để né thuế, Hà Nội buộc phải siết chặt kiểm soát thương mại với Bắc Kinh.

Nhưng kết quả? Chi phí tăng lên, không chỉ với doanh nghiệp Việt mà cả doanh nghiệp Mỹ cũng phải chịu trận.

Trong khi đó, các sáng kiến của Mỹ về hợp tác năng lượng sạch, tài chính hay công nghệ cao vẫn còn nằm trên giấy, hoặc gói gọn trong các khuôn khổ chưa rõ ngân sách như chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Còn Trung Quốc? Họ đã rót vốn thật, triển khai dự án thật, và làm điều đó một cách nhanh chóng – từ đường sắt, kho lạnh, cảng biển, đến AI và tự động hóa.

Nếu không thay đổi, Mỹ sẽ tự đánh mất Việt Nam

Nếu Mỹ vẫn giữ tư duy “cây gậy”, họ sẽ đánh mất một đối tác chiến lược bậc nhất Đông Nam Á. Đó là lý do Washington buộc phải thay đổi: giảm trừng phạt, tăng ưu đãi – điều mà Trung Quốc đã làm từ rất lâu.

Và Biển Đông – điểm nóng lớn nhất – cũng không nằm ngoài chiến lược.

Biển Đông: Ngoại giao ngôn từ hay thực chất hành động?

Biển Đông là một trong những vấn đề nhạy cảm và phức tạp nhất trong quan hệ Việt – Trung. Trong Tuyên bố chung mới nhất, hai bên khẳng định sẽ:

• Giải quyết bất đồng trên biển một cách thỏa đáng

• Thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC)

• Tiếp tục thúc đẩy Bộ Quy tắc ứng xử thực chất và hiệu quả (COC), dựa trên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS)

Trung Quốc cũng bày tỏ sẵn sàng thiết lập cơ chế tham vấn định kỳ, nhằm quản lý rủi ro, tránh xung đột ngoài ý muốn.

Tuy tất cả những cam kết đó hiện vẫn chủ yếu nằm ở ngôn từ, nhưng chúng cho thấy Bắc Kinh đang chọn cách tiếp cận ngoại giao mềm, để tạo sự tin tưởng – thay vì áp đặt và gây hấn.

Việt Nam đang khéo léo chơi ván cờ của riêng mình

Trong thế giới mà hai siêu cường đang cạnh tranh từng milimet ảnh hưởng, Việt Nam đang chơi một ván cờ ngoại giao tinh tế.

Chúng ta không chọn phe, nhưng cũng không đứng yên. Chúng ta ép cả Trung Quốc và Mỹ phải đưa ra những đề nghị tốt nhất – và ai hành động thực chất, ai chỉ nói suông, sẽ tự bị loại khỏi bàn cờ.

Trung Quốc đang đi trước với chiến lược “củ cà rốt mềm” – đầu tư thực chất, hợp tác công nghệ, mở cửa thị trường.

Mỹ vẫn còn đang loay hoay giữa cây gậy trừng phạt và thiện chí đầu tư. Nhưng nếu Washington không thay đổi nhanh – không cụ thể hóa lời hứa thành hành động – thì nguy cơ mất vị thế tại Việt Nam là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Biển Đông: Ván cờ ngoại giao và sự trở lại của Mỹ với vai trò hai mặt

Trong tuyên bố chung mới đây giữa Việt Nam và Trung Quốc, các cam kết ngoại giao về Biển Đông được nhấn mạnh như một nỗ lực xoa dịu căng thẳng, đặc biệt sau những sự kiện làm nóng tình hình, như vụ va chạm và tấn công tàu cá Quảng Ngãi hồi tháng 9 năm 2024.

Bắc Kinh lần này không chọn cách phản pháo hay leo thang bằng ngôn từ, mà chuyển sang giọng điệu mềm mỏng hơn, thể hiện mong muốn ổn định và đối thoại. Đây là một bước đi rõ ràng trong chiến lược “chủ động mềm” của Trung Quốc, nhất quán với những gì họ đang làm trong kinh tế, thương mại và công nghệ: tránh đối đầu công khai, tập trung ràng buộc bằng lợi ích thiết thực.

Nhưng ở chiều ngược lại, một yếu tố rất quan trọng cần phải được nhìn nhận thẳng thắn: đó là vai trò của Mỹ trong việc làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông.

Mỹ – từ bảo vệ tự do hàng hải đến thế lực gây áp lực

Mỹ từ lâu đã định vị mình là “người bảo vệ tự do hàng hải” tại khu vực. Nhưng những năm gần đây, việc Washington tăng cường hiện diện quân sự, tổ chức các cuộc tập trận chung, tuần tra trên biển, và đặc biệt là các tuyên bố ngày càng cứng rắn, đã khiến căng thẳng tại Biển Đông leo thang theo một cách rất khó kiểm soát.

Thay vì làm dịu tình hình, các hành động của Mỹ vô tình tạo ra cái cớ để Trung Quốc tăng cường hiện diện và quân sự hóa vùng biển này, lấy lý do “phản ứng lại sự khiêu khích từ bên ngoài”.

Việt Nam ở giữa: Cân bằng chiến lược và bài toán độc lập

Giữa hai thế lực lớn, Việt Nam không chọn bên, nhưng luôn giữ vững nguyên tắc chủ quyền và tự chủ. Trong khi Trung Quốc đang theo đuổi chiến lược lôi kéo bằng “củ cà rốt mềm” – tức là những cam kết đầu tư, thương mại, công nghệ – thì Mỹ vẫn bị mắc kẹt giữa ngôn từ cứng rắn và các hành động gây áp lực.

Điều đó đặt ra một bài toán rõ ràng: Nếu Mỹ muốn duy trì ảnh hưởng thực chất tại Việt Nam và khu vực, họ cần thay đổi cách tiếp cận – từ áp lực chuyển sang xây dựng lòng tin.

Thông điệp từ Biển Đông: Không còn chỗ cho toan tính đơn phương

Biển Đông không chỉ là một vùng biển tranh chấp, mà là phép thử cho chính sách đối ngoại của các cường quốc trong thời đại mới. Nơi đây, mọi động thái dù nhỏ cũng có thể châm ngòi cho phản ứng lớn. Và cũng chính tại đây, cách tiếp cận nào nhân văn hơn, tôn trọng luật pháp quốc tế và lợi ích khu vực hơn – sẽ là cách được chấp nhận lâu dài hơn.

Việt Nam đang nỗ lực giữ vững thế cân bằng, không nghiêng hẳn về ai, nhưng cũng không để ai gây sức ép. Và nếu Trung Quốc đang đi trước một bước với chiến lược ngoại giao mềm, thì Mỹ cần nhìn lại và thay đổi trước khi vị thế của họ tại Đông Nam Á bị bào mòn theo thời gian.

VÁN CỜ BIỂN ĐÔNG: VIỆT NAM – BÊN HƯỞNG LỢI KÉP GIỮA HAI CƯỜNG QUỐC

Một yếu tố rất quan trọng – và có lẽ gây nhiều tranh cãi – chính là vai trò của Mỹ trong việc làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông.

Chúng ta không thể phủ nhận rằng, sự hiện diện quân sự ngày càng rõ nét của Mỹ trong khu vực – với các cuộc tuần tra, tập trận, và những tuyên bố cứng rắn – đã khiến Trung Quốc phản ứng mạnh hơn. Và đó chính là lý do Bắc Kinh liên tục tăng cường các hoạt động ở Biển Đông, tạo nên vòng xoáy đối đầu leo thang.

Trong khi đó, chiến lược “củ cà rốt mềm” của Trung Quốc lại đang từng bước lấp đầy khoảng trống mà Mỹ bỏ lại – thông qua các khoản đầu tư, công nghệ và thị trường xuất nhập khẩu hấp dẫn. Đặc biệt, cam kết tăng cường đối thoại song phương về Biển Đông, dù hiện tại vẫn chỉ dừng lại ở cấp độ ngoại giao, vẫn là một nỗ lực đáng chú ý từ Bắc Kinh để trấn an Việt Nam trong bối cảnh tranh chấp phức tạp.

Quan trọng hơn, sự hiện diện của Mỹ – dù vô tình hay hữu ý – đã tạo ra một hiệu ứng dây chuyền: Trung Quốc gia tăng áp lực, nhưng trong các tuyên bố gần đây, họ có xu hướng hạn chế nhắm trực tiếp vào Việt Nam, thay vào đó chuyển hướng đối phó với Mỹ. Điều này mở ra cho Việt Nam một khoảng không chiến lược hiếm có để củng cố vị thế, thúc đẩy đối thoại và bảo vệ lợi ích quốc gia.

Việt Nam – Lá bài chiến lược và thế chủ động mềm

Tuy nhiên, Việt Nam không bị cuốn vào quỹ đạo của Trung Quốc, cũng không đứng hẳn về phía Mỹ. Ngược lại, chúng ta đang sử dụng lá bài Trung Quốc một cách khéo léo để buộc Mỹ phải “chơi đẹp” hơn, chia sẻ lợi ích rõ ràng hơn.

Phản ứng nhanh chóng của Washington – khi cử các đoàn doanh nghiệp cấp cao đến Hà Nội ngay sau chuyến thăm của ông Tập Cận Bình – là minh chứng rõ ràng cho sự lo ngại của Mỹ về nguy cơ mất cân bằng chiến lược tại Đông Nam Á.

Dù vậy, Mỹ vẫn đang ở thế bị động. Nếu Washington không sớm điều chỉnh cách tiếp cận – từ “cây gậy” sang “củ cà rốt” – họ sẽ càng bị lép vế trong cuộc cạnh tranh ảnh hưởng.

Việt Nam – Người chơi khôn ngoan trong ván cờ địa chính trị

Trong ván cờ này, Việt Nam đang ở thế “hưởng lợi kép”. Bằng cách đi dây chiến lược giữa hai cường quốc, chúng ta không chỉ bảo vệ được độc lập và chủ quyền, mà còn tối đa hóa lợi ích về kinh tế, an ninh và công nghệ.

Cán cân quyền lực tại Đông Nam Á hiện đang nằm trong tay Việt Nam, và chúng ta tiếp tục tận dụng vị trí giao điểm chiến lược để bảo vệ lợi ích quốc gia.

Cả Mỹ lẫn Trung Quốc đều buộc phải tích hợp vào hệ thống phát triển của Việt Nam – theo cách có lợi cho chúng ta. Với Mỹ, đó là chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Với Trung Quốc, là kế hoạch Vành Đai – Con Đường. Và không một kế hoạch nào trong số đó có thể thành công nếu thiếu Việt Nam.

Và chính vì thế, Việt Nam – với sự khéo léo, thực dụng và bản lĩnh – sẽ là người chiến thắng cuối cùng trong cuộc cạnh tranh quyền lực đang diễn ra.

🎙️ Cảm ơn các bạn đã theo dõi video. Nếu thấy nội dung có giá trị, đừng quên like, subscribe và để lại bình luận để cùng thảo luận thêm.  Hẹn gặp lại các bạn ở những chủ đề sâu sắc tiếp theo!